Koroner arterler, kalbinize kan taşıyan kan damarlarıdır. Koroner arter hastalığı, koroner arterlerin daralması veya tıkanmasıdır. Bu duruma genellikle ateroskleroz neden olur. Ateroskleroz, arterlerin içinde kolesterol ve yağ birikintilerinin (plak adı verilen) birikmesidir. Bu plaklar arterleri tıkayabilir veya arterlere zarar verebilir, bu da kalp kasına kan akışını sınırlar veya durdurur.
Kalp yeterince kan almazsa, çalışması için ihtiyaç duyduğu oksijeni ve besinleri alamaz. Bu göğüs ağrısına (anjina) veya kalp krizine neden olabilir.
Damarlarda plak nasıl oluşur?
Sağlıklı koroner arterler pürüzsüz ve esnektir. Bu damarların içi, endotel adı verilen bir hücre tabakası ile kaplıdır. Endotel, damar duvarlarının korunmasına yardımcı olur ve arterlerin düzgün çalışmasını sağlar, böylece kan serbestçe akabilir.
Koroner arter hastalığı çok erken yaşlarda başlar. Ergenlik yıllarından önce, kan damarı duvarlarında yağ çizgileri görülmeye başlar. Yaşlandıkça, yağ birikerek kan damarı duvarlarınızda küçük hasara neden olur. Zamanla, iltihaplı hücreler, hücresel atık ürünler, proteinler ve kalsiyum gibi kan dolaşımınızda hareket eden diğer maddeler damar duvarlarına yapışır. Bunlar yağ ile birleşerek plak oluşturur.
Plaklar farklı boyutlardadır ve çoğu yumuşaktır ve dışını kaplayan sert, lifli bir “başlık” vardır. Sert yüzey çatlar veya yırtılırsa, yumuşak, yağlı iç kısım açığa çıkar. Trombositler (kandaki pıhtı oluşturmaya yardımcı olan disk şeklindeki parçacıklar) bölgeye hareket eder ve plak çevresinde kan pıhtıları oluşur. Endotel de tahriş olabilir ve düzgün çalışmayabilir, bu da arterin uygunsuz sıkışmasına neden olabilir. Bu, arterin daha da daralmasına neden olur.
Bazen kan pıhtısı erir ve kan bu bölgeden tekrar akabilir. Diğer zamanlarda kan pıhtısı, kalp kasına giden kan akışını aniden bloke ederek akut koroner sendrom olarak bilinen üç ciddi durumdan birine neden olur.
Kollateral Dolaşımı
Koroner arterdeki daralma yavaş yavaş gelişirse, kanı tıkanıklığın etrafına yeniden yönlendirmek için yeni kan damarları oluşabilir. Buna kollateral dolaşım denir . Bu yeni kan damarları, aktif olduğunuzda veya stres altındayken kalbe yeterince kan taşıyamayabilir.
İskemi nedir?
İskemi, “kalp kası krampları” olarak tanımlanır. Uzun süre egzersiz yaptıktan sonra bacak krampına benzer. Bacaklardaki kaslar oksijene ve besin maddelerine ihtiyaç duydukları için krampoluşur. Aynı zamanda bir kas olan kalbinizin çalışmaya devam edebilmesi için oksijene ve besinlere ihtiyacı vardır. Koroner arter çok dar olduğu için kalp kası yeterince kan alamazsa iskemiye neden olur. Bu olduğunda göğüs ağrısı veya başka semptomlar hissedebilirsiniz.
İskemi en sık, aktif olduğunuzda, yemek yediğinizde, heyecanlandığınızda, stresli olduğunuzda veya soğuğa maruz kaldığınızda olduğu gibi kalbin ekstra oksijene ihtiyacı olduğunda ortaya çıkar.
Dinlendikten veya ilaç aldıktan sonra semptomlar 10 dakika içinde durursa, stabil koroner arter hastalığınız (stabil anjina) var demektir. Ancak sorun daha da kötüleşebilir ve dinlenirken bile semptomlarınız olabilir.
İskeminiz veya hatta kalp krizi geçirebilirsiniz, ancak herhangi bir semptomunuz olmadan da kalp kasınız zarar görebilir buna sessiz iskemi denir. Bu durum diyabetli kişilerde daha yaygındır.
Akut koroner sendromlar nelerdir?
Akut koroner sendrom, kalbe giden kan akışındaki ani bir tıkanmadan kaynaklanır. Bazı kişilerde akut koroner sendrom olmadan önce belirtiler görülür, ancak durum ortaya çıkana kadar semptomlarınız olmayabilir. Bazı hastalarda hiçbir zaman belirti görülmez. Akut koroner sendromun neden olduğu değişiklikler elektrokardiyogramda (EKG) ve kan testlerinde görülebilir.
Kararsız anjina: Bu yeni bir belirti olabilir veya stabil olmayan anjinaya dönüşen stabil anjinanız varsa ortaya çıkabilir. Anjina, dinlenirken başlayabilir veya mevcut anginanız daha kötü olabilir veya daha uzun sürebilir. Bu durum kalp krizine yol açabilir. Kararsız göğüs ağrınız varsa, nitrogliserin gibi bir ilaca veya sorunu düzeltmek için bir prosedüre ihtiyacınız olacaktır.
ST segment yükselmesiz miyokard enfarktüsü (NSTEMI): Bu, EKG’de büyük değişikliklere neden olmayan bir kalp krizi türüdür. Ancak bir kan testi yaptırılacak olursa, kalp kasınızda hasar olduğunu gösteren bulgulara rastlanacaktır. Bir NSTEMI’ye neden olan tıkanma genellikle küçük veya geçici olduğundan, hasar genellikle küçüktür.
ST segment yükselmesi miyokard enfarktüsü (STEMI): Bu tür kalp krizi (MI), kalbe giden kan akışının aniden tıkanmasından kaynaklanır.
“Akut koroner sendrom belirtileriniz varsa 112 acil servisi arayın!”
Koroner arter hastalığının belirtileri nelerdir?
Koroner arter hastalığının en yaygın semptomu (belirtisi) anjinadır. Angina göğüs ağrısıdır ve göğüste rahatsızlık, ağırlık, gerginlik, basınç, ağrı, yanma, uyuşma, dolgunluk veya sıkışma olarak da tanımlanabilir. Hazımsızlık veya mide ekşimesi ile karıştırılabilir. Angina genellikle göğüste hissedilir, ancak sol omzunuzda, kollarınızda, boynunuzda, sırtınızda veya çenenizde de hissedebilirsiniz.
Koroner arter hastalığının diğer semptomları şunları içerir:
- Nefes darlığı
- Kalp çarpıntısı: düzensiz kalp atışları, atlanan atışlar veya göğsünüzde “takla atma” hissi
- Normalden daha hızlı bir kalp atışı
- Baş dönmesi
- Mide bulantısı
- Aşırı zayıflık
- Terlemek
Koroner arter hastalığı semptomlarım varsa ne yapmalıyım?
Yardım almak için beklemeyin; Kalp krizinin ilk belirtilerinde 112’yi arayın.
Belirtilerinizin “geçmesini” beklemeyin. Tedavi olmadan geçirdiğiniz her dakika, uzun vadeli kalp hasarı riskinizi artırır. Kalp krizi geçirdiğinizden% 100 emin olmasanız bile hastaneye gidin!
Belirtiler 5 dakikadan uzun sürerse, 112‘yi ARAYIN!
Belirtiler 5 dakika içinde kaybolursa ve yeniyse, daha kötüyse veya daha sık oluyorsa doktorunuzu arayın.
Nitrogliserin Reçeteniz Varsa
Anjina semptomlarınız varsa ve nitrogliserin reçeteniz varsa, yaptığınız işi bırakın ve dinlenin. Bir doz ilacınızdan alın (tableti dilinizin altında eritin veya dilinizin altına ilacı püskürtün). 5 dakika bekle. Hala semptomlarınız varsa 112‘yi arayın.
Kronik stabil anjinanız varsa ve semptomlarınız varsa, bir doz nitrogliserin alın. 5 dakika bekle. Semptomlar devam ederse, başka bir doz alın. 15 dakika içinde 3 doz alabilirsiniz. Belirtiler 3 dozdan sonra devam ederse 112‘i arayın.
Kadınlarda semptomlar
Kadınlar, erkeklerden farklı koroner arter hastalığı semptomlarına sahip olabilir. Örneğin, kalp krizi geçiren birçok kadında şunlar vardır :
- Göğüste, sol kolda veya sırtta ağrı veya rahatsızlık
- Çok hızlı bir kalp atışı
- Nefes darlığı
- Mide bulantısı veya yorgunluk
Bu semptomlardan herhangi birine sahipseniz, hemen tıbbi yardım alın. 112‘yi arayın veya birinin sizi en yakın acil servise götürmesini sağlayın. Beklemeyin!
Anginanın kalp krizinden farkı nedir?
Kalp krizi (miyokard enfarktüsü / MI) semptomları anjinaya benzer. Ancak anjina, kalp krizi değil, kalp hastalığının bir ön belirtisidir.
Anjina, göğüs ağrısı | Kalp krizi |
Arterlerdeki yavaş gelişen tıkanma nedeniyle kalbe giden kan akışındaki düşüşten kaynaklanır. | Kalp kasına ani kan gitmemesinden kaynaklanır. Tıkanma genellikle bir koroner arterdeki pıhtılaşmadan kaynaklanır. |
Kalbe kalıcı zarar vermez. | Kalp kasında kalıcı hasara neden olabilir. |
Belirtiler birkaç dakika sürer ve genellikle dinlenirseniz veya ilaç alırsanız durur. Göğüs ağrısı veya rahatsızlığı, nefes darlığı, çarpıntı, hızlı kalp atışı, baş dönmesi, mide bulantısı, aşırı halsizlik ve terleme olabilir. Semptomlar genellikle yorucu aktivite, stres, yemek yeme veya soğukta olmakla tetiklenir. | Belirtiler genellikle birkaç dakikadan fazla sürer ve gelip gidebilir ve nitrogliserin aldıktan sonra tamamen geçmez. Semptomlar arasında göğüs ağrısı veya rahatsızlığı; üst vücudun diğer bölgelerinde ağrı veya rahatsızlık; nefes darlığı veya nefes darlığı; terleme veya “soğuk” ter; boğuluyor veya hazımsızlık gibi dolu hissetmek; mide bulantısı ya da kusma; baş dönmesi; aşırı zayıflık; kaygı; hızlı veya düzensiz kalp atışı. |
Acil tıbbi müdahaleye gerek yoktur. Daha önce semptomlarınız yoksa veya semptomlarınız kötüleştiyse veya daha sık meydana geliyorsa doktorunuzu arayın. | Semptomlar 5 dakikadan uzun sürerse acil tıbbi yardım gereklidir. |
Tanı ve Testler
Koroner arter hastalığı nasıl teşhis edilir?
Kardiyoloğunuz (kalp doktorunuz), koroner arter hastalığınız olup olmadığını anlayabilir.
- Şikayetleriniz, tıbbi geçmişiniz ve risk faktörleriniz hakkında doktorunuzla konuşmak tanı için önemlidir.
- Fizik muayene
- Tanı amaçlı testler
Doktorunuzun koroner kalp hastalığınızın boyutunu, kalbinizin işlevi üzerindeki etkisini ve sizin için en iyi tedavi şeklini değerlendirmesine yardımcı olur. Şunları içerebilirler:
- Elektrokardiyogram (EKG) veya egzersiz stres testleri gibi, kalbin dinlenme ve aktivite ile oluşturduğu elektriksel aktiviteyi değerlendirmek için elektrokardiyogramı kullanır.
- Kan tetkikleri kalp hastalığının teşhisi ve tedavisinin izlenmesi için kullanılan bir dizi kan testini içerir.
- İnvaziv tetkikler, kalp kateterizasyonu gibi, koroner arterlere daha yakından bakmak için kalbin kan damarlarına kateterler aracılığı ile görüntülenmesini içerir.
Teşhis için diğer testler şunları içerebilir:
- Nükleer görüntüleme, radyoaktif bir izleyici materyalin uygulanmasından sonra vücudun farklı bölgelerinden gelen radyasyonu algılayarak görüntüler üretir.
- Ekokardiyogram, kalbin yapıları, pompalama eylemi ve kan akış yönünün grafik görüntülerini oluşturmak için ultrason veya yüksek frekanslı ses dalgası kullanır.
- Radyografik testler, göğsün iç yapılarının resimlerini oluşturmak için röntgen makineleri veya çok yüksek teknolojiye sahip makineler (CT, MRI) kullanır.
Takip ve Tedavi
Koroner arter hastalığı olan hastalar için hangi tedaviler mevcuttur?
Doktorunuz sizin için en iyi tedavi planı hakkında sizinle konuşacaktır. Tedavi planınızı takip etmek, kalp krizi ve felç gibi sorun riskinizi azaltmanıza yardımcı olacaktır.
“Risk faktörlerinizi azaltın”
Koroner arter hastalığı tedavisinin ilk adımı, risk faktörlerinizi azaltmaktır. Bu, yaşam tarzınızda değişiklikler yapmayı içerir.
- Sigara içmeyin. Sigara içiyorsanız veya tütün ürünleri kullanıyorsanız, bırakın. İlaçlar dahil sigarayı bırakmanıza yardımcı olacak yollar hakkında doktorunuzla konuşun.
- Yüksek kolesterol, yüksek tansiyon ve diyabet gibi sağlık sorunlarınızı yönetin .
- Kalp sağlığına uygun bir diyet yapın . Kalp hastalığı riskinizi azaltmak için diyetinizi değiştirmenin yolları hakkında doktorunuzla veya kayıtlı bir diyetisyenle konuşun.
- Alkol kullanımını sınırlayın . Günlük limitler, kadınlar için günde bir içki ve erkekler için günde iki içkidir.
- Aktivite seviyenizi artırın. Egzersiz, kilo vermenize, fiziksel durumunuzu iyileştirmenize ve stresi azaltmanıza yardımcı olur. Çoğu insan, haftada 5 kez 30 dakika yürüyüş yaparak veya günde 10.000 adım yürüyerek kalp krizi riskini azaltabilir. Herhangi bir egzersiz programına başlamadan önce doktorunuzla konuşun.
İlaçlar
Kolesterol seviyenizi veya kan basıncınızı düşürmek için veya sahip olduğunuz diğer sağlık durumlarının tedavisi için ilaç almanız gerekebilir. Tüm ilaçları reçete edildiği şekilde almak önemlidir. Hangi ilaçları almanız gerektiği veya bunları nasıl alacağınızla ilgili sorularınız varsa doktorunuza sorun.
Girişimsel prosedürler
Girişimsel prosedürler, atardamarlarda plak birikimini ortadan kaldırmak ve tıkanmaları önlemek için cerrahi olmayan tedavilerdir. Yaygın prosedürler balon anjiyoplasti (PTCA) ve stentlemedir. İşlemler, kateter adı verilen uzun, ince bir tel ile yapılır. Küçük bir kesiden bir artere yerleştirilir ve plağı temizlemek için arterin tıkalı bölgesine yönlendirilir . Girişimsel bir işleme ihtiyacınız varsa, doktorunuz size daha fazla bilgi verecektir.
Koroner arter baypas grefti (CABG) ameliyatı
Koroner arter baypas ameliyatı, koroner arterlerde bir tıkanıklık olduğunda kanın akması için yeni bir yol oluşturmayı içerir. Çoğu durumda cerrah, ameliyatta kullanılacak yeni damarları hastanın göğsünden, kolundan veya bacağından çıkarır ve oksijenden zengin kanı kalbe iletmek için yeni bir yol oluşturur. CABG ameliyatına ihtiyacınız varsa doktorunuz size daha fazla bilgi verecektir.
Koroner arter hastalığından korunma
Koroner arter hastalığı için risk faktörleri nelerdir?
Koroner arter hastalığı için birkaç risk faktörü vardır. Bunlardan bazıları değiştirilemez, birçoğu ise değiştirilebilir risk faktörleridir. Sahip olduğunuz risk faktörleri ne kadar fazlaysa, kalp hastalığına yakalanma riskiniz de o kadar yüksektir. Doktorunuz, bireysel risk faktörlerinizi ve riskinizi azaltmak için neler yapabileceğinizi anlamanıza yardımcı olabilir.
Değiştiremeyeceğiniz risk faktörleri:
- Erkek cinsiyeti. Erkeklerin kadınlara göre daha yüksek kalp krizi riski vardır ve ayrıca hayatlarının erken dönemlerinde kalp krizi geçirirler. Risk 70 yaşından sonra eşitlenir.
- Yaş. Yaşlandıkça, özellikle 65 yaşından sonra koroner arter hastalığına yakalanma olasılığınız daha yüksektir.
- Aile geçmişi . Ebeveynlerinizde kalp hastalığı varsa (özellikle 50 yaşından önce) kalp hastalığı riskiniz daha yüksektir. Kalp hastalığı için düzenli önleyici kontrollere gitmenizde fayda vardır.
- Irk. Afrikalı Amerikalılar, Meksikalı Amerikalılar, Yerli Amerikalılar, Yerli Hawaiililer ve bazı Asyalı Amerikalılar arasında kalp hastalığı riski daha yüksektir. Artan riskler, bu popülasyonlarda yüksek tansiyon, obezite ve diyabet oranlarından kaynaklanmaktadır.
Değiştirebileceğiniz risk faktörleri:
- Tütün ve tütün ürünü kullanmayınız ve sigara dumanına maruz kalmayınız
- Yüksek kolestrol ve trigliserit seviyeleri. Doktorunuza bunlar için ne yapmanız gerektiğini
- Yüksek tansiyon
- Sağlıksız beslenme
- Kontrolsüz diyabet
- İnaktif olmak(sedanter hayat)
- Fazla kilolu olmak (vücut kitle indeksi [BMI] 25-29) veya obez (BMI> 30). Kilo fazlanızın hangi bölgenizde olduğu da önemlidir. Beliniz 100 cm’den (kadınlarda) veya 110 cm’den (erkeklerde) fazlaysa kalp hastalığı riskiniz daha yüksektir. Beliniz vücudunuzun etrafında, göbek deliğinizin hemen üzerinde ölçülmelidir.
- Kontrolsüz stres veya öfke
Koroner arter hastalığını tedavi etme prosedürleri, kalbinize giden kan akışını artırır, ancak bunlar koroner kalp hastalığını iyileştirmez. Durumunuzun daha da kötüye gitmesini önlemeye yardımcı olmak için yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaçlar dahil olmak üzere tedavi planınızın diğer kısımlarını da önemsemeniz gerekir.
Leave a comment